Nimsko-dolnoserbski słownik

Skrotconki, markěrowanja a symbole, kenž se wužywaju w DNWju

symbol za zuk
Wót lěta 2015 integrěruju se do DNWja pó kšacach audio-nagrawanja, ako ilustrěruju wugronjenje. W padach, źož se teke zwenka dialektalneje rěcy powšyknje akceptěruju wšake warianty wugronjenja, pódawaju se na wěstych městnach alternatiwne nagrawanja. Krotke wopisanje wótpowědnego projekta pśi Serbskem instituśe namakajośo how.
xyz
Zapisk xyz pokazujo na to, až njamóžo se nimskemu gronidłu abo jadnomu z jogo wóznamow pśirědowaś žeden generalizěrujucy dolnoserbski ekwiwalent. W takich padach wuchada konkretne wužywanje dolnoserbskich słow z konteksta. Pśikłady to ilustrěruju.
[???]
Na wšakich městnach słownika mógu hyšći stojaś ekwiwalenty abo pśikłady, kenž su markěrowane z pšašakami [???]. W takich padach njejo se dotychměst namakał dolnoserbski wótpowědnik abo markěrowanje pokazujo na to, až awtory a tamne informanty njejsu se byli wěste, lěc wótpowědny wuraz se góźi za dany zwisk abo nic. W kóńcnej wersiji słownika se toś te wóznamjenjenja zgubiju.
Fakt, až take njewěstosći eksistěruju, wuchada z togo, až njejo dolnoserbšćina we wěstych wobłukach słownego składu dosć wutwarjona resp. z togo, až njejsu leksikaliske jadnotki dosć skonsoliděrowane. Dalšnu śěžu napórajo, až njejo se mógało dolnoserbske pismojstwo dotychměst dopołnje wupóceraś a za zaměry leksikografije spśistupniś.
*
Gwězdka pla jadnotliwych słow, kupkow słow abo pśikładowych sadow pokazujo na to, až jadna se wó dolnoserbski wótpowědnik, ako njejo se pśed tym wobspomnjeł pla regularnych dolnoserbskich ekwiwalentow. Tak dej se tomu zadoraś, až wužywarje maju wěsty ekwiwalent za »powšyknje płaśecy« a wužywaju jen wobšyrnje wužywaju, rowno až móžo wustupowaś jano w specifiskich kontekstach a jadnotliwych zwězkach słow. Togodla se pód regularnymi ekwiwalentami njenalicyjo.
Pla pśikładow mjazy »wobrotami«, źož namakaju se głownje frazeologizmy, se gwězdka njewužywa, dokulaž su leksikaliske wósebnosći how normalne.
+
Wótergi markěruju se nimske lemy abo wóznamy z wusoko stajonym „+“, kótarež njejsu w nimšćinje powšyknje znate abo wužywane, za kótarež pak ma dolnoserbšćina wótpowědne słowo. Pśiwześe toś tych słow połni teke zaměr dokumentacije. Pśikłada stej Herumrennerin abo Verblöder.
[2]
kazusowa rekcija: genitiw (ewtl. z pśedchadajuceju prepoziciju)
[3]
kazusowa rekcija: datiw (ewtl. z pśedchadajuceju prepoziciju)
[4]
kazusowa rekcija: akuzatiw (ewtl. z pśedchadajuceju prepoziciju)
[5]
kazusowa rekcija: instrumental (ewtl. z pśedchadajuceju prepoziciju)
[6]
kazusowa rekcija: lokatiw (ewtl. z pśedchadajuceju prepoziciju)
[!]
Glědaj: Dolnoserbski a nimski model sady se ceło rozeznawatej! (pśir. stawnje pśikłady)
[D!]
Glědaj: Dolnoserbšćina ma hynakšy model sady (z datiwowym markěrowanim za cłonk sady, kótaryž jo w nimšćinje markěrowany z nominatiwom – pśir. stawnje pśikłady)
A
kazus: akuzatiw
AA
wašnja (wašni) cyna
Abk
skrotconka
Adj
adjektiw
Adv
adwerb/ adwerbialne wužywanje
Adv-Ptz
adwerbialny particip
allg
powšyknje
alt
pśi wužywanju rěcy zestarujucy abo zestarjete
amtl
amtski
A-Ptz
aktiwny particip
arch
archaiski, ceło zestarjete a se njewužywa
ares
powšyknje rezultatiwna wašnja cyna
att
atenuatiwna wašnja cyna
Aug
awgmentatiw, forma pówětšenja
bel
žywe, animatum
B-Num
łamkowy licbnik
D
kazus: datiw
del
delimitatiwna wašnja cyna
derb
gropna wašnja zwuraznjenja
det
determiněrowane werbalne jadnanje
dial
dialektalnje, njewótpowědujo standardnej rěcy
dim
werbalna diminutiwnosć
Dim
diminutiw, zdrobnjenje
Dim²
diminutiw, zdrobnjenje drugego stopnja
disk
diskontinuatiwna wašnja cyna
D-Num
numeral diferencěrowanja
D-Pron
demonstratiwny pronomen
Du
dual
dur
duratiw
etw.
něco
euph
eufemistiski
evol
ewolutiwna wašnja cyna
exh
ekshaustitiwna wašnja cyna
f
femininum
fin
finitiwna wašnja cyna
FVG
konstrukcija z funkcionalnym werbom
frequ
frekwentatiwny
Fut
futur
G
kazus: genitiw
Germ
germanizm (njewótpowědujo standardnej rěcy)
G-Pron
generalizěrujucy pronomen
Hist
1. stawizny, historiski; 2. historizm: słowo se tak ako z nim wopisana wěc sama wěcej njewužywa
H-Num
numeral źělenja do połojcow
hsat
hypersaturatiwna wašnja cyna
I
kazus: instrumental
imm
imoderatiwna wašnja cyna
Imp
imperatiw
Ind-Pron
indefinitny pronomen
indekl
indeklinabelne
indet
indeterminěrowane, njewusměrjone
Inf
infinitiw
ing
ingresiwna wašnja cyna
Interj
interjekcija
intr
intransitiwny: Toś te werby njamgu wězaś akuzatiwny objekt
ip
imperfektiwny
I-Pron
interrogatiwny pronomen
iron
ironiski
it
iteratiwny
K-Dim
něžny diminutiw
Kdmd
źiśeca rěc
K-Num
kardinalna licba
Koll
kolektiwum
Komp
komparatiw
Konj
konjunkcija
K-Pron
komparatiwny pronomen
kum
kumulatiwna wašnja cyna
lit
literariska rěc, wustupujo w pismojstwje (nic w ludowej rěcy)
m
maskulinum
männl
muski, muskecy
n
neutrum
N
nominatiw
n.akt.Präs.
njeaktualny prezens
NC
Nowy Casnik
Neg
negacija
Neg-Pron
negaciski pronomen
negr
negatiwnje rezultatiwna wašnja cyna
negw
negatiwnje gódnośeca wašnja cyna
O-Num
ordinal
p
perfektiwny
P
wósoba
Part
partikla
pejor
pejoratiwnje, wótgódnośecy
perdi
perditiwna wašnja cyna
perdu
perduratiwna wašnja cyna
p.H.
paralelne jadnanje
Pl
plural
Plt
pluraletantum, wustupujo jano w pluralu
poet
poetiski
Poss-Pron
posesiwny pronomen
pot
potenciatiwna wašnja cyna
P-Pron
personalny pronomen
P-Ptz
pasiwny particip
Präd
predikatiw(um)
Präp
prepozicija
Präs
prezens
Prät
preteritum
refl
refleksiwny
Refl-Pron
refleksiwny pronomen
R-Pron
relatiwny pronomen
sat
saturatiwna wašnja cyna
sem
semelfaktiwny
Sg
singular
Sgt
singularetantum, wustupujo jano w singularje
Subst
substantiw
Sup
superlatiw
tot
totalitarna wašnja cyna
tr
transitiwny, pomina sebje akuzatiwny objekt
übertr
pśenjasony wóznam
umg
wobchadnorěcnje
V
wokatiw
verbl
zblědnjony wóznam, nejcesćej k lěpšemu konstrukcije z funkcionalnym werbom
Vsubst
werbalny substantiw
weibl
žeńskecy